Friday, April 24, 2020

Te Kaupapa Whakaako hakoa ki roto i te pāpura urutā Corona

He miharo tēnei wā o te wā Mate Urutā Corona.  Na te aha, he wā mōku ki te rapuhia e au i tōku ake ihi.  Te ihi ki te whai wāhi ai i te tinitini mātauranga ka haere huri rauna te ao.  He maha i ngā momo kōrero ka huri rauna te ao,  Ki hea ahau ka timata.

Tuatahi mai kia rapuhia i tēnei wā hei hakapakari i tō pīnati - he wā pai.  He pai noki ka hāngai ana tēnei wā ki te ao māramatanga, arā tērā kaupapa ka rewatia ki ngā pāpaohotanga arā ko te Māramataka Māori.  Kei te ako tonutia rawatia ahau i tēnei kaupapa hakahirahira.  I maumahara ahau i waihanga i tētahi māramataka rauemi ki Whare Wānanga o Takiura.  Engari i tukuna ahau hei tākoha mo tētahi kohanga reo ki Birkdale. Ki taku ngakau he āhua pouri i tēnei wā i te mea, i tēnei wā ka hakaarohia e au e pā ana ki taua ake taonga.  Heoi anō, te tumako ka āhei ahau ki te hanga anō tōku ake taonga, sundial, tūtohi papai ake i taua taonga ahau i hoatu.

Ka hakahoki aronga ki te kaupapa, ki te whakaako i te hākinakina ko taku tino aronga o taku ngakau.  He aha rā i wēra mea tino hakahirahira hei whainga o te matariki o Pohutukawa hei whakahirahira, hei mōhio he aha te mea mātauranga matua heke iho ki te mātauranga iti.

https://balanceisbetter.org.nz/tips-for-coaching-in-a-digital-world/?mc_cid=d1a3b6d393&mc_eid=f9b2ee4cfc


Mahi Tuatahi - ko te mahi tuatahi ko te panui mātauranga.  Na te aha ai?  I te mea arohaehaengia e koe i wāu mahi kua mahi e koe.  Whakaarohia e pā ana ki te mahi kua ako, ki te mahi painga, me ngā tino mahi akoranga.  Hei tauira kimihia e koe he panuitanga hei hakaratarata i a koe ki te anga hakamua.



Mahi Pānui:

Ngā rautaki mahi hinengaro ma Shane N Murphy - ngā momo hakapono ki te āwhinatia i ngā kaihākinakina ki te haere eke panuku eke tangaroa, kia āwhinatia kia aroaro ki ngā kaupapa matua kia kore haere uaua rawa atu ka hinga ki te hē.



Mahi Tuarua - Arohaehaehia hei painga - Kia pēhea - Mahi whakaako ki ngā pia - kia pēhea koe te hakaako ki te pia, mena ma runga i te rorohiko, a waea, a īmeera raini nau anō hei whiriwhiria i te huarahi pai mōu.  Katahi ka whakaarohia me pēhea koe te akiaki, kia hui ai ā muri, ki te arohaehaengia ngā painga me ngā hekenga. 
Ko te hakaaro ki tā te Kaiako me pēhea te tohaina i te kete mātauranga, kia āhei te pia ki te whakairohia i tōna ake ara huarahi.

Mahi Tuatoru - Ko te kete hinengaro mo te pia hākinakina - he aromatawai, he tatauranga arohaehae i ngā tatauranga kia inehia i ōna aronga katoa, kia kitea i wōna pūtake, i wōna whainga, me ngā rautaki angitutanga ki te tutuki pai i wōna whainga.


Mahi Tuawha - Te Mahi Rangatira me tōna tapu ki te mahi hāpai ō.  Me hāpai mo ake tonu atu ka mutu.  

Mahi Tuarima - He aronga ki te hakaaro kete mātauranga, ki te puare i te manawa hei korowaingia i ngā huanga katoa o te ao, hei oranga mau i ngā wā katoa.  Hei taunakitanga Woolmer mo te Kiriti nā Bob Woolmer


E i E i e irihi ki runga te oro, ka whiti mai ana te mahana hei haumaringi mōu

Kei ngā huia kaimanawa e noho tau ana ki roto i te aio o te whare, ki ngā tini tūru e haneanea ana ka karamatangia te karu, te ngakau, te pīnati ki te hora ki te kupu.

Ki roto i ngā auheke me ngā taipikinga kei konei tonu  ana te tuhi e hora ki mua te aroaro, hei wera mo te ahi.

Heoi anō ka tae mai anō kei runga anō i tēnei whārangi hihiko ki te p anō ngā wānanga pīnati o te ringa patopato.

Ka takotohia te kaituhi i ngā kaupapa māori e rukuhia hōhonutia ki ngā aronga o te hunga māori me ngā hakaaro māori.  I roto i ngā nekehanga o te wā ko te maramataka māori e rongonoui haere ana, ko te awenga o te Tākuta a Rangi Mātamua tēnā.  Heoi anō ko raua hoki ko Matua Rereata Makiha raua ko Rikki Horomona tētahi atu e haerere haere ana i ngā pō kauhau o te motu.  Ka mutu ka tāpirihia ki ngā tini kaupapa o te ao Māori he rawe kia whakaaweawe i wēnei kaupapa o mai rāno e pēhi mai i tātou i roto i tā mātou ao hurihuri.

Ka whiria e au i ngā kaupapa o Māori e hangai pū ana aianei ki waku kaupapa o te tohu paerua ki Te Whare Wānanga o Raukawa.

Hei kai mo te whakaaro ko te mea tuatahi, ka timata ki te mahi o te rangatira.  Ki tā te kōrero o Te Manuhuia Bennett he rangatira o mua no Te Arawa waka, mana te whakatauki nei:

Ko te kai a rangatira he kōrero,
Ko te tohu a te rangatira he manaakitanga,
Ko te mahi a te rangatira he whakatira i te iwi.

Koinei he tauira e hangai pū ana ki te arahi i a tātou ngāi Māori.