Wednesday, September 2, 2020

Te Kaitiakitanga me mahi ki te Hāpai o ki muri? Te mahi e pupū ake ki raro iho te taupoki! He pahu he tuapapa noa?

 He mea nui tēnei mea te kaitiakitanga.  Heoi anō he aha te take kua puta mai i tēnei kaupapa hei tuapapa ka korowaingia a tātou o te ao hurihuri i tēnei wā.

Ki a tātou ko te manaaki tangata he mea tuatahi o te hakaaro.  Aianei na i roto i tēnei wā, i tēnei wā ao mārama ao hurihuri e rere ana te mate hau urutā corona.

I ngā kaupapa e noho hei tuāpapa ki taku mahi aianei ko tērā te kupu me kīia nei ko te "baseline".  Akene pea he kupu hou anō tēnei mo tēnei mea te "baseline".  Ki au nei ko tēnā ko te tuapapa, engari i roto i tēnei wā mate urutā, he aha rā tērā?  mena koe he matua, he kaiako he kaimahi?  I te mea kei reira te kupu me tiakina mātou i a tātou katoa, manaaki tangata, koia rā te kupu mena i te ao karaitiana i te ao Māori tūturu raini.

  • taukumekume - me ōna pikinga me ngā hekenga
  • ahurutanga - 
  • tino rangatiratanga
  • mauri oranga
  • koha
https://www.google.co.nz/search?q=kaitiakitanga+supervision+theory&tbm=isch&ved=2ahUKEwiJjqHS7MjrAhUTxXMBHe_-Bg4Q2-cCegQIABAA&oq=kaitiakitanga+supervision+theory&gs_lcp=CgNpbWcQAzoECCMQJzoECAAQQzoCCAA6BQgAELEDOggIABCxAxCDAToHCAAQsQMQQzoGCAAQCBAeOgQIABAYUKzfBlj7kgdgypQHaABwAHgAgAGaAogBvS6SAQYwLjI0LjiYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ&sclient=img&ei=HLZOX4mQDpOKz7sP7_2bcA&bih=921&biw=1280#imgrc=vxxXUD2Las6-CM

Friday, April 24, 2020

Te Kaupapa Whakaako hakoa ki roto i te pāpura urutā Corona

He miharo tēnei wā o te wā Mate Urutā Corona.  Na te aha, he wā mōku ki te rapuhia e au i tōku ake ihi.  Te ihi ki te whai wāhi ai i te tinitini mātauranga ka haere huri rauna te ao.  He maha i ngā momo kōrero ka huri rauna te ao,  Ki hea ahau ka timata.

Tuatahi mai kia rapuhia i tēnei wā hei hakapakari i tō pīnati - he wā pai.  He pai noki ka hāngai ana tēnei wā ki te ao māramatanga, arā tērā kaupapa ka rewatia ki ngā pāpaohotanga arā ko te Māramataka Māori.  Kei te ako tonutia rawatia ahau i tēnei kaupapa hakahirahira.  I maumahara ahau i waihanga i tētahi māramataka rauemi ki Whare Wānanga o Takiura.  Engari i tukuna ahau hei tākoha mo tētahi kohanga reo ki Birkdale. Ki taku ngakau he āhua pouri i tēnei wā i te mea, i tēnei wā ka hakaarohia e au e pā ana ki taua ake taonga.  Heoi anō, te tumako ka āhei ahau ki te hanga anō tōku ake taonga, sundial, tūtohi papai ake i taua taonga ahau i hoatu.

Ka hakahoki aronga ki te kaupapa, ki te whakaako i te hākinakina ko taku tino aronga o taku ngakau.  He aha rā i wēra mea tino hakahirahira hei whainga o te matariki o Pohutukawa hei whakahirahira, hei mōhio he aha te mea mātauranga matua heke iho ki te mātauranga iti.

https://balanceisbetter.org.nz/tips-for-coaching-in-a-digital-world/?mc_cid=d1a3b6d393&mc_eid=f9b2ee4cfc


Mahi Tuatahi - ko te mahi tuatahi ko te panui mātauranga.  Na te aha ai?  I te mea arohaehaengia e koe i wāu mahi kua mahi e koe.  Whakaarohia e pā ana ki te mahi kua ako, ki te mahi painga, me ngā tino mahi akoranga.  Hei tauira kimihia e koe he panuitanga hei hakaratarata i a koe ki te anga hakamua.



Mahi Pānui:

Ngā rautaki mahi hinengaro ma Shane N Murphy - ngā momo hakapono ki te āwhinatia i ngā kaihākinakina ki te haere eke panuku eke tangaroa, kia āwhinatia kia aroaro ki ngā kaupapa matua kia kore haere uaua rawa atu ka hinga ki te hē.



Mahi Tuarua - Arohaehaehia hei painga - Kia pēhea - Mahi whakaako ki ngā pia - kia pēhea koe te hakaako ki te pia, mena ma runga i te rorohiko, a waea, a īmeera raini nau anō hei whiriwhiria i te huarahi pai mōu.  Katahi ka whakaarohia me pēhea koe te akiaki, kia hui ai ā muri, ki te arohaehaengia ngā painga me ngā hekenga. 
Ko te hakaaro ki tā te Kaiako me pēhea te tohaina i te kete mātauranga, kia āhei te pia ki te whakairohia i tōna ake ara huarahi.

Mahi Tuatoru - Ko te kete hinengaro mo te pia hākinakina - he aromatawai, he tatauranga arohaehae i ngā tatauranga kia inehia i ōna aronga katoa, kia kitea i wōna pūtake, i wōna whainga, me ngā rautaki angitutanga ki te tutuki pai i wōna whainga.


Mahi Tuawha - Te Mahi Rangatira me tōna tapu ki te mahi hāpai ō.  Me hāpai mo ake tonu atu ka mutu.  

Mahi Tuarima - He aronga ki te hakaaro kete mātauranga, ki te puare i te manawa hei korowaingia i ngā huanga katoa o te ao, hei oranga mau i ngā wā katoa.  Hei taunakitanga Woolmer mo te Kiriti nā Bob Woolmer


E i E i e irihi ki runga te oro, ka whiti mai ana te mahana hei haumaringi mōu

Kei ngā huia kaimanawa e noho tau ana ki roto i te aio o te whare, ki ngā tini tūru e haneanea ana ka karamatangia te karu, te ngakau, te pīnati ki te hora ki te kupu.

Ki roto i ngā auheke me ngā taipikinga kei konei tonu  ana te tuhi e hora ki mua te aroaro, hei wera mo te ahi.

Heoi anō ka tae mai anō kei runga anō i tēnei whārangi hihiko ki te p anō ngā wānanga pīnati o te ringa patopato.

Ka takotohia te kaituhi i ngā kaupapa māori e rukuhia hōhonutia ki ngā aronga o te hunga māori me ngā hakaaro māori.  I roto i ngā nekehanga o te wā ko te maramataka māori e rongonoui haere ana, ko te awenga o te Tākuta a Rangi Mātamua tēnā.  Heoi anō ko raua hoki ko Matua Rereata Makiha raua ko Rikki Horomona tētahi atu e haerere haere ana i ngā pō kauhau o te motu.  Ka mutu ka tāpirihia ki ngā tini kaupapa o te ao Māori he rawe kia whakaaweawe i wēnei kaupapa o mai rāno e pēhi mai i tātou i roto i tā mātou ao hurihuri.

Ka whiria e au i ngā kaupapa o Māori e hangai pū ana aianei ki waku kaupapa o te tohu paerua ki Te Whare Wānanga o Raukawa.

Hei kai mo te whakaaro ko te mea tuatahi, ka timata ki te mahi o te rangatira.  Ki tā te kōrero o Te Manuhuia Bennett he rangatira o mua no Te Arawa waka, mana te whakatauki nei:

Ko te kai a rangatira he kōrero,
Ko te tohu a te rangatira he manaakitanga,
Ko te mahi a te rangatira he whakatira i te iwi.

Koinei he tauira e hangai pū ana ki te arahi i a tātou ngāi Māori.